Dù được sử dụng phổ biến trong cuộc sống hàng ngày, nhưng nhiều người vẫn lẫn lộn giữa ‘nổi bật’ và ‘đặc sắc’, không biết từ nào viết đúng chính tả. Bài viết sau đây sẽ giải đáp về ‘Nổi bật’ hay ‘đặc sắc’? Từ nào đúng chính tả tiếng Việt?
I. ‘Nổi bật’ hay ‘đặc sắc’? Từ nào đúng chính tả tiếng Việt?
Để biết 1 trong 2 từ này đúng chính tả, chúng ta cần phân tích một cách rõ nghĩa từng thành phần cấu tạo từ. Từ nào có các yếu tố cấu thành thể hiện đúng ý nghĩa nhất sẽ được xác định là từ đúng với chính tả.
1. Nghĩa của từ “nổi bật” là gì?
Dựa trên từ điển Tiếng Việt xuất bản năm 2003 do Giáo Sư Hoàng Phê chủ biên, “nổi bật” được định nghĩa là đạt được thành tích ấn tượng, xuất sắc nhất ở một lĩnh vực nào đó. Trong cụm từ ‘nổi bật’:
- “Nổi” (động từ): biểu hiện sự thu hút, chú ý đối với mọi người
- “Bật” (tính từ): diễn đạt sự nổi bật, nổi lên, nổi trội
Trong Tiếng Anh, cụm từ ‘nổi bật’ thường được dịch là ‘outstanding’. Các từ đồng nghĩa với ‘nổi bật’ như xuất sắc, ưu tú, nổi trội, được liệt kê trong từ điển Tiếng Việt.
Ví dụ về từ ‘Nổi Bật’
+ Trong năm 2023, anh ta đã nhận giải Oscar danh giá cho nam diễn viên nổi bật nhất
+ Suốt 12 năm, Hoàng liên tục đạt được kết quả xuất sắc trong học tập
+ Trong nhiệm vụ này, anh ta đã hoàn thành một cách nổi bật
+ Ronaldo và Messi là hai cầu thủ ưu tú nhất trong thập kỷ qua
+ Cô ấy nổi bật trong mọi lĩnh vực.
2. Từ “đặc sắc” có nghĩa là gì?
Để hiểu rõ từ “đặc sắc”, chúng ta cần nắm vững ý nghĩa của từng thành phần cấu tạo nó. Đầu tiên, từ “đặc” không phải là từ tiếng Việt thuần, mà có nguồn gốc từ Hán. Tra cứu từ điển Hán Việt, ta thấy có 6 cách ghi khác nhau với nhiều nghĩa khác nhau, mặc dù đều có cùng phiên âm.
Nghĩa thường gặp đầu tiên của từ “đặc” có nghĩa là người dẫn đầu, người có vị thế, lãnh đạo; hoặc “đặc” cũng có thể diễn đạt ý nghĩa của việc rơi xuống, vứt xuống đất, quăng đi, vứt bỏ.
Khi thấu hiểu ý nghĩa từng từ như sau:
- “Đặc” được sử dụng như một động từ để thể hiện việc phân phối cho từng người theo một mức độ đã được xác định trước
- “Sắc” là một tính từ diễn đạt sự tinh tế, nhạy bén.
Khi kết hợp thành từ ghép ‘đặc sắc’, hai từ này không hề có ý nghĩa tương trợ lẫn nhau, vì vậy có thể khẳng định từ ‘đặc sắc’ là một cụm từ không chính xác về chính tả.
II. Nguyên nhân tạo nên sự nhầm lẫn giữa xuất sắc và suất sắc
Có thể thấy rõ rằng sự nhầm lẫn chủ yếu giữa hai từ “xuất sắc” và “suất sắc” xuất phát từ cách phát âm tương đồng của chúng. Phần lớn người Việt đều phát âm giống nhau, đặc biệt là âm “x”.
Lỗi chính tả liên quan đến âm đầu “x” và “s” thường phổ biến ở miền Bắc. Điều này có thể giải thích bởi vì phụ âm “s” thuộc nhóm phụ âm quặt lưỡi, khó phát âm một cách bình thường, dẫn đến nhiều người mắc lỗi khi phát âm.
III. Một số nguyên tắc chính tả hữu ích để phân biệt s/x trong tiếng Việt
Từ điển tiếng Việt không cung cấp quy tắc cụ thể để phân biệt âm đầu “s/x”. Tuy nhiên, khi viết hai phụ âm này, chúng ta cần lưu ý một số quy tắc để tránh sai chính tả:
- “x”: Thường xuất hiện trong các từ có âm đệm như: xoay sở, xuề xòa, xoay xở, xoành xoạch, xuềnh xoàng, xấu xa,…
- “s”: Phụ âm này thường chỉ xuất hiện trong một số ít các âm tiết có âm đệm như: soát, soạt, soạn, soạng, suất.
- “x” và “s” theo nguyên tắc sẽ không bao giờ xuất hiện cùng nhau trong một từ láy.
Chúng tôi đã giải đáp về ‘Xuất sắc’ hay ‘suất sắc’? Từ nào đúng chính tả tiếng Việt? Chúc bạn có một ngày tốt lành!
