Tác giả: Hieu

Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du không chỉ là một kiệt tác bất hủ của văn học trung đại mà còn là của nền văn hóa Việt Nam. Nó không chỉ phản ánh sự bất công và tàn ác của chế độ phong kiến mà còn chứa đựng những giá trị nhân đạo sâu sắc. Truyện Kiều là nguồn cảm hứng lớn cho nhiều lĩnh vực văn hóa khác nhau, từ bói Kiều, lẩy Kiều, đến tranh Kiều, vịnh Kiều và nghệ thuật sân khấu, âm nhạc, hội họa…

Tác phẩm còn trở thành hiện thân của văn hóa Việt Nam được dịch và xuất bản ở hơn 20 quốc gia. Sự thành công của Truyện Kiều không chỉ đến từ nội dung phản ánh hiện thực và nhân đạo mà còn từ tài năng văn chương độc đáo của Nguyễn Du. Ông đã linh hoạt sử dụng thể thơ lục bát, nghệ thuật tả cảnh ngụ tình và ước lệ tượng trưng, để tạo nên bức tranh tinh tế về vẻ đẹp con người.

Thúy Kiều, nhân vật chính, là một người con gái xinh đẹp và tài năng. Cô được miêu tả với đôi mắt trong như nước thu, môi đỏ như hoa thắm, và đôi mày như núi xuân. Vẻ đẹp của Kiều được so sánh với thiên nhiên hùng vĩ và diệu kỳ, tạo nên một hình ảnh tuyệt vời và lãng mạn.

So với Thúy Vân, người em gái của Kiều, vẻ đẹp của Kiều được miêu tả rõ ràng và tinh tế hơn. Thúy Vân có vẻ đẹp truyền thống, phản ánh sự hiền lành và phúc tướng. Nguyễn Du mô tả vẻ đẹp của Thúy Vân bằng những hình ảnh nhẹ nhàng như hoa cười, ngọc thốt, mây nhường tóc tuyết nhường màu da.

Qua bức tranh đối chiếu giữa Thúy Kiều và Thúy Vân, Nguyễn Du đã tạo ra một tác phẩm văn học kinh điển không chỉ về nội dung mà còn về sự tinh tế trong miêu tả nhân vật. Truyện Kiều không chỉ là một câu chuyện đầy cảm xúc mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ sau.

Có những ý kiến cho rằng ‘Truyện Kiều là một tác phẩm vĩ đại đã khuất phục lòng độc giả suốt hàng trăm năm’. Thật sự, Nguyễn Du đã sáng tạo nên một kiệt tác vĩnh cửu. Trong đó, đoạn trích ‘Chị em Thúy Kiều’ nổi bật với sự khắc họa, miêu tả tài năng và số phận của hai chị em.

Đây là đoạn trích đặc sắc với bốn câu giới thiệu về Thúy Kiều và Thúy Vân:

Đầu lòng hai ả tố nga

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân

Mai cốt cách, tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười

Hai chị em xuất hiện như những người đẹp ‘tố nga’, tượng trưng cho vẻ đẹp thanh khiết của phụ nữ xưa. Sự độc đáo của Thúy Kiều và Thúy Vân được tác giả diễn đạt thông qua những nét văn hóa và vẻ đẹp tự nhiên.

Sau khi giới thiệu về ngoại hình, tác giả tiến vào khám phá bản chất của từng nhân vật. Ví dụ, Thúy Vân được mô tả với vẻ đẹp tao nhã và thuần khiết:

Vân xem trang trong khác vời,

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.

Hoa cười ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da

Vân toát lên với vẻ đẹp thanh lịch của một thiếu nữ xưa. Môi đỏ như hoa, tóc mượt như mây, làn da trắng như tuyết. Sử dụng hình ảnh thiên nhiên, tác giả làm nổi bật vẻ đẹp tự nhiên của Vân, khiến người đọc cảm nhận được vẻ đẹp tinh khôi và sống động.

Ngược lại, vẻ đẹp của Thúy Kiều được mô tả với sự xuất sắc vượt trội về cả sắc lẫn tài qua 12 câu đặc tả và 4 câu khắc họa chân dung:

Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc lại là phần hơn

Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh

Thúy Kiều được ví như một biểu tượng của sắc đẹp và tài năng, với đôi mắt trong trẻo, đôi mày sắc nét và gương mặt toàn diện. Sự so sánh và tượng trưng được sử dụng một cách tinh tế, khiến cho vẻ đẹp của Kiều trở nên hoàn hảo và cuốn hút.

Tóm lại, qua những bức chân dung này, Nguyễn Du không chỉ tài năng trong việc khắc họa nhân vật mà còn truyền đạt những suy nghĩ về số phận và vẻ đẹp của phụ nữ trong xã hội xưa. Đây thực sự là một đoạn trích xuất sắc, đậm chất nghệ thuật từ đại thi hào Việt Nam.

Trong thơ cổ về giai nhân, đoạn thơ Chị em Thúy Kiều từ Truyện Kiều của Nguyễn Du là một tác phẩm tuyệt vời. Hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân được mô tả với vẻ đẹp tinh tế và đầy tài năng. Vẻ đẹp của họ như những hình ảnh tuyệt vời từ thiên nhiên: mây thua nước tóc tuyết, khuôn trăng nở nang. Thúy Vân trang trọng và quý phái, trong khi Thúy Kiều sắc sảo mặn mà, vượt trội về tài năng trí tuệ. Bức chân dung của Vân là sự hòa hợp, êm dịu nhưng bức chân dung của Kiều lại đậm chất số phận, toát lên sự đa sầu, đa cảm. Nguyễn Du đã tận dụng ngôn từ tinh tế để miêu tả vẻ đẹp và tài năng của hai chị em, tạo nên những bức tranh mĩ nhân bằng chính bút pháp ước lệ của ông.

Nguyễn Du, thiên tài văn hóa, để lại dấu ấn mãi mãi với ‘Truyện Kiều’ – tác phẩm thơ Nôm tuyệt vời. Chủ đề chính trong đoạn trích ‘Chị em Thúy Kiều’ là sự tài năng xuất chúng của Nguyễn Du trong việc xây dựng nhân vật. Thúy Kiều và Thúy Vân – hai chị em, hai vẻ đẹp khác biệt nhưng hài hòa.

Nguyễn Du không chỉ miêu tả vẻ đẹp ngoại hình mà còn chạm vào tâm hồn, tình cảm và tài năng của nhân vật. Thúy Vân, với vẻ đẹp trang trọng, đằm thắm như trăng rằm, trong khi Thúy Kiều có vẻ đẹp mặn mà, sắc sảo hơn, và là một giai nhân tài năng với tài đàn tuyệt vời.

Nguyễn Du sử dụng hình ảnh của thiên nhiên để tượng trưng cho vẻ đẹp của hai chị em. Thúy Vân được so sánh với trăng và tóc tuyết, tạo nên vẻ đẹp trong sáng, dịu dàng. Trong khi đó, vẻ đẹp của Thúy Kiều ‘ghen thua’ thiên nhiên, đầy tương lai khó khăn.

Thúy Kiều không chỉ đẹp về hình thức mà còn là người có tài năng đặc biệt. Sự xuất sắc của nàng không chỉ ở vẻ đẹp ngoại hình mà còn ở tài đàn và tài hoa đa dạng. Cuộc sống của hai chị em được mô tả hòa hợp, êm đềm dù trong sự che chở của gia đình.

Nguyễn Du đã tạo nên bức tranh chân thực, hài hòa và tương phản giữa hai chị em Thúy Kiều, Thúy Vân – hai nét đẹp đặc sắc trong ‘Chị em Thúy Kiều’.

Nguyễn Du (1765 – 1820) sinh ra tại Tiên Điền – Nghi Xuân – Hà Tĩnh, là đại thi hào của dân tộc và danh nhân văn hóa thế giới. Trong số các tác phẩm xuất sắc của ông, ‘Đoạn Trường Tân Thanh’ hay ‘Truyện Kiều’ là một tác phẩm thành công về chữ Nôm, không chỉ về nội dung sâu sắc mà còn về nghệ thuật.

Một trong những đoạn trích tuyệt vời nhất là ‘Chị Em Thúy Kiều’, thể hiện sự ca ngợi vẻ đẹp của con người, đặc biệt là phụ nữ. Tác giả sử dụng bốn dòng thơ để giới thiệu về vị trí và vẻ đẹp của chị em Thúy Kiều:

‘Đầu lòng hai ả tố nga,

Thuý Kiều là chị, em là Thuý Vân.

Mai cốt cách, tuyết tinh thần,

Mỗi người mỗi vẻ mười phân vẹn mười’

Bằng cách tận dụng hình ảnh ‘mai’ và ‘tuyết’ trong bốn dòng thơ, tác giả tạo nên hình ảnh của hai thiếu nữ với vẻ đẹp tinh tế, duyên dáng như cây mai và cao quý như tuyết. Tâm hồn trong sáng của họ được so sánh với tuyết trắng, một cách ẩn dụ tượng trưng sâu sắc. Mỗi người mang một nét đẹp riêng, tạo nên bức tranh hài hòa và độc đáo.

Cuộc sống của Thúy Vân được mô tả qua bốn câu thơ tiếp theo:

‘Vân xem trang trọng khác vời,

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười, ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da’

Từ ngôn ngữ tinh tế như ‘trang trọng’, ‘đầy đặn’, ‘nở nang’, tác giả đặt nền cho vẻ đẹp của Thúy Vân. Mỗi chi tiết như mày mắt, nụ cười, làn da, đều được mô tả chi tiết và ẩn dụ tượng trưng, làm nổi bật vẻ đẹp quý phái của cô gái này.

Vẻ đẹp của Thúy Kiều được đặc sắc miêu tả bằng mười hai câu thơ:

‘Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc lại là phần hơn’

Tác giả tận dụng bút pháp đòn bẩy, miêu tả Thúy Vân trước để làm nền cho vẻ đẹp vượt trội của Thúy Kiều. Với sự khéo léo trong sử dụng từ ngữ như ‘càng’, ‘hơn’, tạo nên hình ảnh của một giai nhân với vẻ đẹp xuất chúng về ngoại hình, trí tuệ và tâm hồn.

Tình cảm và tài năng của Thúy Kiều được nhấn mạnh trong những câu thơ sau:

‘Làn thu thủy, nét xuân sơn,

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh’

Bằng việc sử dụng hình ảnh thiên nhiên như ‘thu thủy’, ‘xuân sơn’, tác giả mô tả đôi mắt của Kiều và tạo nên một hình ảnh tuyệt vời về sắc đẹp và tâm hồn. Tuyệt phẩm của Kiều không chỉ là vẻ đẹp hấp dẫn mà còn là tài năng vượt trội, nhất là trong nghệ thuật đàn, làm say đắm người nghe.

Đoạn trích ‘Chị Em Thúy Kiều’ không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật về việc miêu tả vẻ đẹp của phụ nữ mà còn là biểu hiện của tinh thần nhân văn trong tác phẩm ‘Truyện Kiều’ của Nguyễn Du. Tác giả trân trọng vẻ đẹp của con người, đặc biệt là người phụ nữ, và điều này thể hiện qua sự sáng tạo và tinh tế trong việc miêu tả ‘Chị Em Thúy Kiều’.

Nguyễn Du là một thiên tài văn học và ông được coi là Đại thi hào văn hóa của Việt Nam. Cả cuộc đời cầm bút, ông đã để lại rất nhiều những tác phẩm có giá trị, trong đó tiêu biểu có “Đoạn trường tân thanh” mà người Việt quen gọi nôm là “Truyện Kiều”. Trong chương trình Ngữ văn 9, tập 1, có đoạn trích “Chị em Thúy Kiều” trích “Truyện Kiều”, là một trong những đoạn trích hay, độc đáo, thể hiện tài năng nghệ thuật miêu tả, khắc họa chân dung con người của Nguyễn Du, góp phần làm nên thành công của tác phẩm.

Đoạn trích nằm ở phần mở đầu của tác phẩm, giới thiệu gia cảnh của Kiều. Khi giới thiệu những người trong gia đình Kiều, tác giả tập trung tả tài sắc của Thúy Vân và Thúy Kiều. Trước hết, bốn câu thơ mở đầu là lời giới thiệu khái quát về hai chị em Kiều – Vân:

“Đầu lòng hai ả tố nga,

Thúy Kiều là chị em là Thúy Vân

Mai cốt cách tuyết tinh thần,

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”

Nguyễn Du đã sử dụng bút pháp ước lệ, ẩn dụ để giới thiệu khái quát về hai chị em qua rất nhiều bình diện như: lai lịch, vị trí trong gia đình và vẻ đẹp (riêng – chung) của hai chị em. Họ là hai người con gái đầu lòng của gia đình họ Vương, trong đó Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân. Tuy hai chị em có những vẻ đẹp khác nhau nhưng chị em Kiều đều mang chung vẻ đẹp duyên dáng, thanh cao, trong trắng: ngoại hình thì thanh tao như cây mai; phong thái tinh thần thì trong trắng như tuyết (tâm hồn).

Đó là vẻ đẹp hoàn mĩ, toàn diện từ trong ra ngoài, từ dáng vẻ tới tâm hồn “mười phân vẹn mười”. Như vậy, chỉ bằng bốn câu thơ đầu ngắn gọn, tác giả đã khái quát được những thông tin cần thiết của nhân vật, đồng thời làm nổi bật lên vẻ đẹp riêng – chung của hai chị em. Từ đó, định hướng cảm xúc cho toàn bài, giúp người đọc thấy được cảm hứng ngợi ca con người trong đoạn thơ. Đến bốn câu thơ tiếp, Nguyễn Du phóng bút đi vào những nét vẽ cụ thể về chân dung và vẻ đẹp nhân vật Thúy Vân:

Vân xem trang trọng khác vời

Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da

Ngay câu thơ đầu, nhà thơ đã khái quát vẻ đẹp phong thái của Vân bằng hai chữ “trang trọng”. Đó là vẻ đẹp cao sang, quí phái, ung dung và nghiêm chỉnh. Tiếp tục sử dụng lối ước lệ, nhà thơ đã ví nhan sắc của Vân với những hình ảnh đẹp nhất của thiên nhiên, vũ trụ như: trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc.

Có thể nói, dưới ngòi bút miêu tả của Nguyễn Du, chân dung vẻ đẹp của Vân hiện lên lộng lẫy, toàn diện từ khuôn mặt, nét mày ngài, nụ cười cho đến lời nói, mái tóc, làn da. Tất cả đều hiện lên sống động, cụ thể như hiện hình, nổi sắc trước mắt người đọc vậy. Đó là chân dung người thiếu nữ có khuôn mặt tròn đầy phúc hậu như ánh trăng đêm rằm; đôi lông mày thanh tú, sắc nét như con ngài (mắt phượng mày ngài); miệng cười thì tươi tắn như hoa nở; tiếng nói khi thốt ra thì trong trẻo, ngọc ngà; mái tóc đen óng ả hơn cả mây; làn da trắng mịn màng hơn cả tuyết.

Chính vẻ đẹp bên ngoài của Vân với vẻ đẹp phúc hậu, hài hòa trong khuôn khổ của lễ giáo phong kiến nên được thiên nhiên, tạo hóa chấp nhận: “tuyết nhường” ,”mây thua”. Từ đó, giúp người đọc phần nào thấy được tính cách và số phận của nhân vật: tính cách ung dung, điềm đạm; cuộc đời: bình yên không sóng gió. Sau khi dựng lên chân dung và vẻ đẹp nhân vật Thúy Vân, nhà thơ tập trung bút lực vào miêu tả vẻ đẹp của Kiều trong sự đối sánh với vẻ đẹp của Vân:

Kiều càng sắc sảo mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn

Vẻ đẹp của Kiều khác và hơn hẳn Vân cả về tài lẫn sắc. Đó là sự “sắc sảo” về trí tuệ; “mặn mà” về tầm hồn.Trước hết là vẻ đẹp nhan sắc – ngoại hình của Kiều. Vẫn tiếp tục sử dụng thủ pháp ước lệ tượng trưng lấy vẻ đẹp của thiên nhiên làm thước đo cho vẻ đẹp của con người qua một loạt các hình ảnh: thu thủy, xuân sơn, hoa, liễu, Nguyễn Du đã làm hiện vẻ đẹp của một trang giai nhân tuyệt mĩ.

Nhưng khi miêu tả Kiều, tác giả không miêu tả cụ thể chi tiết như ở Vân mà ngược lại, tác giả tập trung vào một điểm nhìn là đôi mắt “Làn thu thủy nét xuân sơn”: Đôi mắt sáng trong và sâu thẳm như làn nước mùa thu; đôi lông mày thanh thoát như nét núi mùa xuân. Đây chính là lối vẽ “điểm nhãn” cho nhân vật.

Bởi đôi mắt chính là cửa sổ tâm hồn con người. Và qua đôi mắt đó của Kiều, ta thấy được tâm hồn trong sáng, sâu thẳm và cuốn hút lạ thường của nhân vật. Vẻ đẹp nhan sắc của Kiều là vẻ đẹp vượt ra khỏi chuẩn mực của tự nhiên và khuôn khổ của người phụ nữ phong kiến nên: “Hoa ghen – liễu hờn” và thậm chí là nghiêng ngả cả thành quách, đất nước:

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Nghệ thuật nhân hóa (hoa ghen – liễu hờn) kết hợp với nghệ thuật nói quá (thành ngữ: Nghiêng nước nghiêng thành) vừa có tác dụng gợi tả vẻ đẹp của Kiều ; lại vừa có tác dụng dự đoán về số phận, cuộc đời của nàng. Bởi vẻ đẹp đó gợi lên mâu thuẫn, không hài hòa (khác với Vân: thua – nhường: hài hòa, bình yên) nên chắc chắn cuộc đời nàng sẽ truân chuyên, trắc trở: “Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần”.

Tiếp đến là vẻ đẹp tài năng của Kiều. Nếu như khi tả Vân, nhà thơ chỉ chú trọng vào khắc họa vẻ đẹp nhan sắc mà không chú trọng tới miêu tả tài năng và tâm hồn thì khi tả Kiều, nhà thơ chỉ tả sắc một phần, còn lại dành phần nhiều vào tài năng: Sắc đành đòi một tài đành họa hai.

Chỉ một câu thơ mà nhà thơ đã nêu được cả sắc lẫn tài. Nếu như về sắc thì Kiều là số một thì về tài không ai dám đứng hàng thứ hai trước nàng. Tài năng của Kiều có thể nói là có một chứ không có hai trên đời. Vì được trời phú cho tính thông minh nên ở lĩnh vực nghệ thuật nào Kiều cũng toàn tài: cầm – kì – thi – họa. Tất cả đều đạt đến mức lí tưởng hóa theo quan niệm thẩm mĩ của lễ giáo phong kiến: “Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm”.

Đặc biệt tài năng của Kiều được nhấn mạnh ở tài đàn: “Cung thương lầu bậc ngũ âm/ Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”: nàng thuộc lòng các cung bậc và đánh đàn Hồ cầm (đàn cổ) thành thạo. Hơn thế, nàng còn giỏi sáng tác nhạc nữa: “Khúc nhà tay lựa nên chương/Một thiên bạc mệnh lại càng não nhân”. Mỗi nàng lần đánh đàn, nàng lại cất lên bài hát “Bạc mệnh” làm cho người nghe phải đau khổ, sầu não. Bài hát chính là tâm hồn, là bản đàn theo suốt cuộc đời Kiều, biểu hiện một trái tim đa sầu đa cảm và cuộc đời éo le, bất hạnh.

Tóm lại: Chân dung của Kiều là bức chân dung mang tính cách và số phận. Vẻ đẹp của Kiều là vẻ đẹp khác người nên làm cho thiên nhiên phải ghen tị “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”; tài năng của Kiều vượt trội hơn người nên chắc chắn theo một qui luật thông thường của định mệnh “Chữ tài đi với chữ tai một vần” hay “Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau” nên cuộc đời Kiều là cuộc đời của một kiếp hồng nhan bạc mệnh, éo le và nghiệt ngã.

Đến đây chúng ta thấy được tài năng độc đáo của Nguyễn Du trong việc khắc họa chân dung nhân vật. Từ vẻ đẹp chân dung, nhà thơ thể hiện những dự cảm về tính cách, cuộc đời, số phận của nhân vật. Và mặc dù, ở đầu đoạn trích, tác giả giới thiệu Thúy kiều là chị, em là Thúy Vân nhưng sau đó, nhà thơ lại miêu tả chân dung nhân vật Vân trước, Kiều sau.

Đó là một dụng ý nghệ thuật của nhà thơ trong việc tạo ra thủ pháp “đòn bẩy”. Điều đó có tác dụng nhấn mạnh và làm nổi bật được vẻ đẹp độc đáo, vượt trội về cả sắc lẫn tài và tình của nhân vật Thúy Kiều. Vì thế, tuy cùng sử dụng nghệ thuật ước lệ tượng trưng khi miêu tả hai nhân vật nhưng chúng ta thấy được mức độ đậm nhạt khác nhau ở mỗi người.

Nhà thơ chỉ dùng bốn câu để tả Vân, còn lại dành tận mười hai câu để tả Kiều; tác giả khi tả Vân chỉ tập trung tả nhan sắc nhưng khi tả Kiều thì “sắc đành đòi một, tài đành họa hai”. Mặc dù vậy nhưng ở nhân vật nào cũng hiện lên rất sống động, cụ thể, chân thực, mang vẻ đẹp, tính cách, số phận khác nhau. Bốn câu thơ cuối là lời bình của tác giả về cuộc sống của hai chị em Thúy Kiều:

Phong lưu rất mực hồng quần

Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê

Êm đềm trướng rủ màn che

Tường đông ong bướm đi về mặc ai.

Sau khi dựng lên bức chân dung của hai chị em Kiều – Vân, Nguyên Du đưa ra những lời nhận xét chung về cuộc sống của hai người. Họ sống trong một gia đình phong lưu, rất gia giáo và họ đang sống trong tầm tuổi sắp sửa được phép thành lập gia đình.

Thành ngữ “Trướng rủ màn che” để chỉ một lối sống kín đáo, đây là lối sống của tiểu thư con nhà gia giáo, sống trong bốn bức tường, ít khi giao tiếp bên ngoài để học nữ công gia tránh rất là khuôn phép. Hình ảnh “ong bướm” là hình ảnh ẩn dụ để chỉ những người đàn ông tán tỉnh phụ nữ không có mục đích tốt đẹp. Và với những loại người ấy, hai chị em Kiều không thèm để ý tới.

Tóm lại, bằng bút pháp ước lệ, lấy vẻ đẹp của thiên nhiên để gợi tả vẻ đẹp của con người, Nguyễn Du đã khắc họa thành công vẻ đẹp chân dung hai chị em Vân – Kiều. Qua đó, chúng ta thấy được cảm hứng ngợi ca vẻ đẹp, tài năng con người và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh đầy nhân văn ở Nguyễn Du.

“Đã mang lấy nghiệp vào thân

Cũng đừng trách lẫn trời gần trời xa”

Hai câu nhớ ấy là ta nhớ đến một nhà thơ một nhà đại thi hào lừng danh của dân tộc. Không ai khác chính là Nguyễn Du – người có xuất thân từ gia đình đại quý tộc, và là người có vốn hiểu biết sâu rộng. Trong suốt quãng đời phiêu bạt Nguyễn Du tiếp xúc với những cảnh đời, những số phận khác nhau nên ông hiểu và cảm thông sâu sắc với nỗi khổ của nhân dân.

Từ đó mà có cảm hứng viết nên tác phẩm Truyện Kiều như một kiệt tác đi vào lịch sử nhân loại. Truyện Kiều dựa vào cốt truyện của Thanh Tâm Tài Nhân Trung Quốc nhưng Nguyễn Du đã sáng tác trở nên đặc sắc và thu hút về số phận nàng Kiều cũng như số phận bất hạnh của người phụ nữ. Đoạn trích chị em Thúy Kiều phần nào nói lên điều ấy.

Truyện Kiều hay còn được gọi là “đoạn trường Tân Thanh” là tác phẩm được viết bằng chữ Nôm vô cùng xuất sắc. Mặc dù dựa vào cốt truyện của Thanh Tâm Tài Nhân trung quốc nhưng Truyện Kiều của Nguyễn Du vẫn mang màu sắc riêng tươi mới sinh động không thể lẫn lộn vào bất kì tác phẩm nào. Đoạn trích chị em Thúy Kiều chính là khúc dạo đầu đầy sinh động. Mở đầu đoạn thơ là miêu tả vẻ đẹp “nghiêng nước, nghiêng thành của chị em Thúy Kiều”:

“Đầu lòng hai ả tố nga

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân

Mai cốt cách tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”

Câu mở đầu của Nguyễn Du nghe sao nhẹ nhàng mà đầy sâu lắng! Với việc sử dụng nghệ thuật ước lệ Nguyễn Du không ngần ngại mượn vẻ đẹp thiên nhiên là vẻ đẹp cây mai để nói về sắc đẹp của hai chị em nàng Kiều. Làm nổi bật nleen một vẻ đẹp trong sáng mà thanh cao như tuyết.

“Mỗi người một vẻ, mười phân vẹn mười”. Nét đẹp rất riêng rất sắc gợi lên vẻ đẹp mà bao chàng trai say đắm ấy làm người ta phải ganh tỵ? Mỗi người mang một vẻ đẹp riêng và “mười phân vẹn mười”. Trước hết, Nguyễn Du miêu tả vẻ đẹp của cô em Thúy Vân, vẻ đẹp ấy diệu dàng đủ làm con tim bao chàng trai thổn thức và thiên nhiên nhún nhường:

“Vân xem trang trọng khác vời

Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da”

Chao ôi! Nguyễn Du miêu tả vẻ đẹp Thúy Vân sau mà ngọt ngào và ngất ngây đến thế. Với việc sử dụng nghệ thuật ước lệ như nghệ thuật phổ biến và xuyên suốt bài thơ làm nổi lên vẻ đẹp phúc hậu mà Thúy Vân đang sở hữu. “ Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang” – một vẻ đẹp hoàn mĩ khó có gì làm khó được nàng. Nguyễn Du mượn hình ảnh thiên nhiên để làm nổi bật lên hình ảnh Thúy Vân như một lời khẳng định.

Thiên nhiên và tạo hóa đã chấp nhận vẻ đẹp của cô em và dự cảm về một kiếp người sống an nhàn. Vì sao như thế? Lẽ thường tình là mặc dù so vẻ đẹp với thiên nhiên nhưng thiên nhiên cũng gật gù chấp nhận. Thúy Vân có phải chăng đã rất may mắn? Có lẽ như thế, nàng đã thật may mắn, thật hạnh phúc và nghiễm nhiên có một đời bình an.

Nhìn thấy vẻ đẹp nhẹ nhàng của Thúy Vân và được thiên nhiên chấp nhận mà ta lại thương cho số phận nàng Kiều. Vẻ đẹp và tài năng của nàng liệu thiên nhiên và tạo hóa có chấp nhận:

“Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen đua thắm, liễu hờn kém xanh

Một hai nghiêng nước nghiêng thành

Sắc đành đòi một, tài đành họa hai”

Vẫn với nghệ thuật ước lệ tượng trưng, Nguyễn Du mượn hình ảnh là “làn thu thủy, nét xuân sơn”.Đó chính là làn nước mùa thu và nét núi mùa xuân. Nhằm muốn nói đôi mắt nàng đẹp trong sáng như làn nước mùa thu, lông mày đẹp thanh thoát như nét núi mùa xuân. Vẻ đẹp sắc sảo tuyệt trần ấy làm “Hoa ghen đua thắm, liễu hờn kém xanh”.

Với nghệ thuật ước lệ mượn hình như thiên nhiên để bày tỏ sự tức giận không đồng tình. Tạo hóa mà ganh ghét thì khó lòng mà nàng sống một cuộc đời bình an như cô em gái ruột là Thúy Vân. Thúy Kiều không phải mang một vẻ đẹp tầm thường, nếu đẹp nhẹ nhàng thì thiên nhiên không hà cớ gì phải ganh ghét.

Đó là vẻ đẹp “Một hai nghiêng nước, nghiêng thành”! Chính sự miêu tả độc đáo ấy mà Nguyễn Du đã để lại những câu nói đi vào bất hủ “nghiêng nước,nghiêng thành”. Nếu Thúy Kiều mang vẻ đẹp khiến bao người hà khác ganh đua đố kị, khiến trái tim bao chàng trai thổn thức thì tài năng của nàng lại càng gấp bội.

“Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm

Cung thương lầu bậc ngũ âm

Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương”

Vừa xinh đẹp lại vừa thông minh, người con gái tài sắc vẹn toàn như thế ai mà mà không yêu không thương. Càng được nhiều người yêu thương thì tạo hóa càng ganh ghét. Có thể nói cầm kì thi họa Thúy Kiều điều giỏi. Qua ngòi bút tả thực két hợp với lãng mạn Nguyễn du đã mang một màu sắc riêng độc đáo vào vẻ đẹp “hoa ghen”,”liễu hờn” của Thúy Kiều.

Với một mở đầu nhẹ nhàng và vẻ đẹp “nghiêng nước nghiêng thành” của hai chị em Thúy Kiều qua ngòi bút tinh tế mà sâu sắc của Nguyễn Du khiến biết bao người trầm trồ, ngưỡng mộ. Người đọc sẽ dự cảm rằng hai chị em nàng sẽ có cuộc sống êm đềm bên cha mẹ và chị em. Người ta còn ngưỡng mộ một điều rằng tuy cả hai đều đến tuổi lấy chồng nhưng vẫn không nghĩ đến, mà một lòng phụng dưỡng cho cha mẹ.

Qua tác phẩm Truyện Kiều của nguyễn Du mà đặc biệt là đoạn trích chị em Thúy Kiều ta thấy được vẻ đẹp và tài năng của chị em Thúy Kiều. Với ngòi bút tinh tế, nghệ thuật ước lệ kết hợp miêu tả, biểu cảm xuyên suốt bài thơ đã làm nổi bật phần mở đầu tác phẩm rất đặc sắc. Từ đó Nguyễn Du đã thể hiện được khát vọng cuộc sống con người thời ấy và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh của Thúy Kiều.

Nguyễn Du đại thi hào của dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới. Ông để lại số lượng tác phẩm đồ sộ, giàu giá trị hiện thực và nhân đạo. Trong kho tàng văn học đồ sộ ấy ta không thể không nhắc đến Truyện Kiều – tuyệt bút của văn học dân tộc. Tác phẩm không chỉ hấp dẫn ở nội dung mà còn đặc sắc ở nghệ thuật tả người chân thực, sinh động. Nét bút tài hoa, chỉ vài đường nét ông đã dựng lên chân dung tính cách và số phận của mỗi người. Điều đó được thể hiện rõ nhất qua đoạn trích Chị em Thúy Kiều.

Chị em Thúy Kiều nằm ở phần đầu của tác phẩm “Gặp gỡ và đính ước”. Đoạn trích không chỉ nhằm giới thiệu về gia cảnh của hai nàng mà còn miêu tả chân dung của hai tuyệt sắc giai nhân, mỗi người mang một vẻ đẹp riêng, không hòa lẫn.

Mở đầu bài thơ, bằng bút pháp ước lệ, Nguyễn Du đã giới thiệu chung về hai chị em Thúy Kiều. Kiều là chị, còn em là Vân, hai cô là con gái của Vương Viên ngoại. Hai con người ấy có cốt cách vô cùng thanh thoát, tao nhã “mai cốt cách” giống như loài hoa mai mảnh dẻ, thanh cao.

Phong thái tinh thần thanh sạch, trong trắng “tuyết tinh thần”. Họ mang trong mình vẻ đẹp trong sáng, dịu dàng, tinh khôi. Ngoài ra để khẳng định vẻ đẹp của nàng, Nguyễn Du còn có thêm một câu thơ bình luận: “Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”. Lời bình vừa cho thấy nét riêng, vừa cho thấy vẻ đẹp hoàn hảo của hai nàng.

Chỉ bằng những lời giới thiệu ngắn gọn, nhưng đã mang đến cho bạn đọc những thông tin phong phú, đầy đủ, những ấn tượng sâu sắc về vẻ đẹp của hai nàng. Sau khi giới thiệu chung về hai chị em, bốn câu thơ tiếp dành những lời thơ mĩ miều, đẹp đẽ nhất để miêu tả nàng Vân:

Vân xem trang trọng khác vời

Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.

Thúy Vân mang vẻ đẹp của phong thái đoan trang. Từ con người cô toát lên vẻ đẹp nghiêm chính, ung dung, sự cao sang, quý phái. Nguyễn Du tập trung miêu tả khuôn mặt của nàng: với khuôn mặt đầy đặn, sáng tươi như ánh trăng rằm, đôi lông mày cong cong, hơi đậm làm nổi bật lên đôi mắt đẹp đẽ. Nụ cười của nàng luôn luôn rạng rỡ như những đóa hoa, giọng nói trong, thanh thoát như ngọc.

Mái tóc dài, óng ả hơn cả mây, làn da mịn màng trắng hơn cả tuyết. Thúy Vân mang trong mình vẻ đẹp hoàn hảo, tuyệt mĩ. Vẻ đẹp của nàng rất phù hợp với chuẩn mực xã hội lúc bấy giờ, một vẻ đẹp hài hòa, hòa hợp với thiên nhiên. Dẫu Nguyễn Du có sử dụng bút pháp ước lệ tượng trưng để cực tả vẻ đẹp của nàng thì nàng vẫn được mây, tuyết “thua” “nhường”, được thiên nhiên ưu ái, bao bọc, nâng đỡ. Bởi vậy cũng dự báo cuộc sống yên ấm, êm đềm của cô sau này.

Nếu như miêu tả Thúy Vân chỉ với bốn câu thơ, tập trung miêu tả khuôn mặt tròn đầy, phúc hậu thì đến miêu tả Thúy Kiều ông sử dụng đến mười hai câu thơ, thủ pháp đòn bẩy đã làm nổi bật vẻ đẹp của Kiều so với Vân.

Thúy Kiều mang vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà, “so bề tài sắc lại là phần hơn” đã khẳng định vẻ đẹp tuyệt mĩ của Kiều. Khác với Thúy Vân có những nét vẽ chi tiết về gương mặt, thì khi miêu tả Kiều ông chỉ tập trung miêu tả đôi mắt: “Làn thu thủy nét xuân sơn”. Đôi mắt của nàng trong trẻo, sâu thẳm như làn nước mùa thu, đôi lông mày mượt mà, thanh tú như dáng núi mùa xuân.

Không phải ngẫu nhiên ông chọn miêu tả đôi mắt, mà đôi mắt vốn là cửa sổ tâm hồn của mỗi người, bởi vậy, khi miêu tả mắt Thúy Kiều đã gợi nên thế giới tâm hồn phong phú, sâu sắc, gợi tính cách sắc sảo nhưng cũng rất đa sầu, đa cảm. Vẻ đẹp ấy của nàng khiến “hoa ghen” “liễu hờn”, hai chữ “ghen” “hờn” cho thấy sự ấm ức, tâm lí tiêu cực, muốn triệt tiêu, loại bỏ đối phương.

Vẻ đẹp của nàng vượt ra khỏi chuẩn mực, giới hạn, khiến cho vạn vật trong trời đất phải ghen ghét, đố kị. Chính điều đó dự báo cuộc sống tương lai đầy tai ương, sóng gió ở phía trước. Nàng không chỉ đẹp về ngoại hình, mà nàng còn mang vẻ đẹp tài hoa, trí tuệ:

Thông minh vốn sẵn tính trời

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm

Trong thời trung đại, người phụ nữ ít khi được nhắc đến tài năng, câu thơ đã cho thấy sự tiến bộ thậm chí táo bạo của Nguyễn Du khi đề cao cả vẻ đẹp hình thức và vẻ đẹp trí tuệ của người phụ nữ. Thúy Kiều là người thông minh, sắc sảo, tài năng đủ cả cầm, kì, thi họa trong đó tài đàn của nàng là ấn tượng và nổi bật nhất. Những khúc đàn nàng chơi lay động lòng người, khúc hát nàng sáng tác khiến ai cũng xót xa, thương cảm. Những khúc nhạc đó cũng cho thấy một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, lãng mạn.

Nguyễn Du đã đặc biệt ưu ái khi miêu tả vẻ đẹp của Thúy Kiều. Nàng tiêu biểu cho số phận người phụ nữ “hồng nhan bạc mệnh” hay như chính Nguyễn Du đã kết luận “Sắc đành đòi một tài đành họa hai” “Chữ tài liền với chữ tai một vần” hay “Hồng nhan quen thói má hồng đánh ghen”. Trong suốt dọc chiều dài tác phẩm Nguyễn Du đã nhắc đi nhắc lại số phận bạc bẽo của kiếp hồng nhan, sẽ gặp phải nhiều truân chuyên, sóng gió.

Bốn câu thơ cuối là những lời bình luận chung của tác giả về hai chị em. Hai nàng được sinh ra và lớn lên trong một gia đình nề nếp, phong lưu. Cuộc sống “êm đềm trướng rủ màn che”, bình lặng, chưa từng va vấp với thế giới bên ngoài. Họ luôn được sống trong tình yêu thương và che chở của cha mẹ. Cả hai người đều đã đến tuổi cập kê, kết tóc se duyên nhưng họ vẫn còn hết sức trong sáng.

Để khắc họa vẻ đẹp của hai chị em Nguyễn Du đã sử dụng nghệ thuật ước lệ tượng trưng cùng hàng loạt ẩn dụ: mây, trăng, hoa , tuyết – những hình ảnh nổi bật của thiên nhiên để làm nổi bật nhan sắc của hai nàng. Đồng thời để làm nổi bật vẻ đẹp của Thúy Kiều, Nguyễn Du còn sử dụng thủ pháp đòn bẩy, miêu tả Vân trước, Kiều sau để làm bật chân dung Thúy Kiều.

Ngoài ra, ông còn sử dụng nghệ thuật nhân hóa để ngầm dự báo số phận hai người. Vẻ đẹp của Thúy Vân khiến thiên nhiên “thua, nhường” dự báo sau này cuộc đời nàng sẽ yên bình, phẳng lặng. Vẻ đẹp của Thúy Kiều bị thiên nhiên “ghen, hờn”, dự báo cuộc đời nhiều gian nan, sóng gió.

Bằng bút pháp ước lệ tượng trưng tinh tế tài hoa, Nguyễn du đã phác họa thành công vẻ đẹp, tài năng của hai chị em Thúy Kiều. Đồng thời từ chân dung của họ gợi lên tính cách, số phận sau này. Đó là những chân dung mang tính cách số phận. Qua đó cho thấy bút pháp tả người tài tình của tác giả.

Chị em Thúy Kiều xuất hiện ngay đầu Truyện Kiều, Nguyễn Du với bút pháp tinh tế không chỉ tôn vinh vẻ đẹp riêng biệt của Kiều và Vân mà còn dự báo số phận tương lai cho họ. Là đại thi hào, Nguyễn Du đã mê hoặc thiên nhiên để làm nổi bật vẻ thuần khiết của Thúy Kiều và Thúy Vân:

Đầu lòng hai ả tố nga

Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân

Mai cốt cách tuyết tinh thần

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười

Nguyễn Du sử dụng thủ pháp ước lệ để làm nổi bật vẻ đẹp của hai cô gái, mô tả họ như những hình ảnh tinh tế của mai và tuyết, nhấn mạnh vẻ đẹp toàn diện. Bốn câu thơ mở đầu đã tạo bức tranh cho sự xuất hiện của hai chị em.

Với Thúy Vân, Nguyễn Du tận dụng bốn câu thơ để miêu tả vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang của cô:

Vân xem trang trọng khác vời

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười ngọc thốt đoan trang

Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da

Với Thúy Kiều, Nguyễn Du tập trung miêu tả đôi mắt của nàng và nhấn mạnh vào tài năng của cô:

Kiều càng sắc sảo mặn mà

So bề tài sắc lại là phần hơn

Làn thu thủy nét xuân sơn

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh

Đồng thời, ông nhấn mạnh vào tài năng đặc biệt của Kiều thông qua tám câu thơ, với tài năng nghệ thuật và âm nhạc của nàng. Cuối cùng, ông dự báo số phận bi thảm của Kiều thông qua tài mệnh của nàng.

Đoạn trích Chị em Thúy Kiều là một ví dụ xuất sắc về nghệ thuật tả người trong văn học trung đại. Nguyễn Du thông qua bức tranh tinh tế đã thành công trong việc tả vẻ đẹp và số phận của hai chị em, sử dụng linh hoạt các biện pháp văn phong để tạo nên một tác phẩm xuất sắc.

Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc Nguyễn Du viết Kiều đất nước hóa thành văn.Nhà thơ Chế Lan Viên đã từng ca ngợi như vậy để khẳng định giá trị của Truyện Kiều. Có thể nói, Truyện Kiều với những dòng lục bát tuyệt diệu là niềm tự hào của nền văn chương dân tộc. Đến với đoạn trích Chị em Thúy Kiều, một lần nữa ta hiểu thêm về tài năng nghệ thuật và tấm lòng của Tố Như. Chỉ bằng 24 câu thơ lục bát, Nguyễn Du đã miêu tả cả tài, sắc và đức hạnh của hai chị em Thuý Vân, Thuý Kiều với tất cả lòng quý mến, trân trọng của nhà thơ.Song song với nghệ thuật tả cảnh, nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật ở Truyện Kiều đã đạt đến trình độ điêu luyện và là một thành công đặc biệt. Tuy sử dụng bút pháp ước lệ nhưng Nguyễn Du vẫn giúp người đọc hình dung rõ bức chân dung tuyệt mĩ của hai chị em Thúy Vân, Thúy Kiều, để lại một ân tượng khó phai trong lòng mỗi chúng ta.Đoạn trích có kết cấu chặt chẽ như một truyện ngắn cổ điển. Mở đầu là bốn câu giới thiệu chung về hai chị em Thúy Vân, Thúy Kiều:Đầu lòng hai ả tố nga,Thuý Kiều là chị em là Thuý Vân.Mai cốt cách tuyết tinh thần,Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.Nhà thơ dùng từ Hán Việt “tố nga” chỉ những người con gái đẹp tinh tế để gọi chung hai chị em Kiều-Vân, Chữ Hán tố là đẹp, nga là hằng nga, mặt trăng. Sử dụng từ tố nga, tác giả muốn nói đó là hai người con gái đẹp. Với từ ngữ trang trọng đó dù chưa biết cụ thể hình dáng họ ra sao nhưng ấn tượng chung nhất đó là những tiên nữ giáng trần, là những tuyệt thế giai nhân. Ngòi bút ẩn dụ thật tự nhiên, Thúy Kiều, Thúy Vân nhẹ nhàng hiện ra như hai vầng trăng sáng, mát dịu. Thứ bậc trong gia đình cũng đã được Nguyễn Du thể hiện qua lời giới thiệu khá giản dị: “Thúy Kiều là chị, em là Thúy Vân”. Đặc biệt, ông chú trọng gây ấn tượng ở tinh thần, cốt cách của hai Kiều: cốt cách thanh tao, duyên dáng như mai và tâm hồn, phẩm hạnh trắng trong, thuần khiết như tuyết. Hình ảnh ẩn dụ nằm trong phép tiểu đối không chỉ đặc tả được cái thần của bức tranh thiếu nữ: cả hai đều trinh trắng, sáng trong mà còn khơi gợi xúc cảm thẩm mĩ cho người đọc về vẻ kiều diễm của hai chị em. Hai chị em, mỗi người đẹp theo một vẻ nhưng đều là những vẻ đẹp hoàn mĩ. Từ vóc dáng cho đến tâm hồn, Thúy Kiều và Thúy Vân đều đạt đến mức vẹn toàn thật là tuyệt đối như tác giả đã nhận định: “mười phân vẹn mười”. Điều ấy cho thấy ý thức lí tưởng hóa cao độ của nhà thơ bởi lẽ ở đời mây ai được “mười phân vẹn mười”. Câu thơ không chỉ nhằm thông báo vẻ đẹp hoàn thiện của Thúy Vân, Thúy Kiều mà còn chất chứa niềm ngưỡng mộ trước cái đẹp rất riêng của mỗi người.Những ước lệ của văn chương cổ đã đi vào câu chữ của Nguyễn Du với biết bao tình cảm mến yêu, trân trọng. Lời khen chia đều cho cả hai, nét bút muốn đặc tả “mỗi người một vẻ”. Chính vì thế mà liền sau đó, thi sĩ tập trung khắc họa từng người. Đầu tiên, chân dung Thúy Vân hiện ra với:Vân xem trang trọng khác vờiKhuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nangChỉ vẻn vẹn hai dòng thơ, Nguyễn Du đã thể hiện thật tài hoa vẻ đẹp tươi tắn, trẻ trung của một cô gái đang độ trăng tròn. Ở Vân cũng khẳng định ngay từ câu thơ đầu cái điểm hơn người: vẻ đẹp của Vân là vẻ đẹp phúc hậu, đoan trang nhưng cũng là sự “trang trọng khác vời”. Để rồi, sau đó là sự cụ thể hóa ở khuôn mặt tròn đầy, ngời sáng như vầng trăng đêm rằm, đôi lông mày cân đối, sắc nét như con ngài. Thành ngữ mày ngài mắt phượng thường dùng để tả những cô gái trẻ trung. Nhà thơ Vương Trọng, người gốc xứ Nghệ cho rằng, ở câu ấy, Nguyễn Du mượn cách nói quê hương để tả dáng người Thuý Vân. Từ con người nói chệch thành con ngài. Vậy nên hiểu cáu nét ngài nở nang của Nguyễn Dư là: nét người, dáng người Thuý Vân khoẻ mạnh, đậm đà đang thì, tràn trề sức sống. Thúy Vân còn tô đậm với nét đẹp:Hoa cười ngọc thốt đoan trang,Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.Phép ẩn dụ, kết hợp nhân hoá được sử dụng thật đắt. Câu chữ tối đa mà dựng được một chân dung khá nhiều chi tiết. Có nét hình, có màu sắc, có cả âm thanh tiếng cười, giọng nói. Nàng cười tươi như hoa nở, tiếng nói trong như tiếng ngọc rơi trên mâm vàng. Lại nữa, tóc nàng đen dài mềm mại đến nỗi mây cũng phải chịu thua. Da nàng trắng mịn đến nỗi tuyết cũng phải nhường. Sắc đẹp của Thúy Vân sánh ngang những nét kiều diễm, sáng trong của hoa lá, ngọc vàng, mây tuyết, toàn những báu vật tinh khôi, trong trẻo của đất trời. Chỉ thoáng nhìn hình dáng, thoáng nghe Vân chuyện trò, chúng ta đã cảm nhận tất cả sự dịu dàng, đoan trang, phúc hậu, thanh thản của một tâm hồn và ta cũng dễ dàng dự đoán một tương lai êm ả, bằng phẳng của cuộc đời nàng. Dường như tạo hóa đã ban cho Vân những đặc ân mà không bị ai ganh ghét, đô” kị với nàng. Những từ mây thua, tuyết nhường nghe mát dịu dòng thơ, mát dịu cả dòng người. Vẻ đẹp, tính tình tương lai cuộc sống của Thúy Vân như vậy, trọn vẹn hài hòa trong bốn câu thơ. vẻ đẹp đó luôn luôn tạo cho người xung quanh một tình cảm trân trọng, yêu mến, độ lượng. Đó là một vẻ đẹp dễ dàng được xã hội công nhận và dung nạp.Nếu Nguyễn Du dành đôi nét tài hoa cho Thúy Vân thì với Thúy Kiều, tác giả dùng hết tâm lực để có những nét vẽ thần kì, công phu hơn.Kiều càng sắc sảo mặn màSo bề tài sắc lại là phần hơnCâu chuyển tiếp cho ta thấy từ sắc đến tài, Kiều hơn hẳn Thúy Vân, đó không phải là cái đẹp hiền lành, phúc hậu mà trái lại vừa sắc sảo, lộng lầy, vừa mặn mà, duyên dáng, yêu kiều. Thì ra, Thúy Vân đã sắc nước hương trời, Thúy Kiều còn rực rỡ hơn thế nữa. Bằng thủ pháp đòn bẩy, Nguyễn Du đã mượn vẻ đẹp của Thúy Vân làm nền để nêu bật vẻ đẹp, tài năng của Thúy Kiều, giúp người đọc hình dung rõ hơn về bức chân dung của nàng bằng cái nhìn của riêng mình. Ngôn ngữ của Nguyễn Du như có hồn, lóe những con mắt sáng, thốt ra những tiếng reo trầm trồ, thích thú. Thực tế, đến Thúy Kiều, ta thấy Nguyễn Du rất ít tả mà chỉ gợi. Ông lại thêm một lần nữa chứng tỏ cốt cách nghệ thuật của một nghệ sĩ bậc thầy. Bởi, nếu bây giờ nhà thơ cũng lặp lại trình tự tả y hệt như tả Thúy Vân thì hóa ra quá đỗi vụng về. Đặc biệt, sức gợi của vẻ đẹp Thúy Kiều toát lên từ đôi mắt: “Làn thu thủy, nét xuân sơn”. Nguyễn Du dường như chỉ nói về đôi mắt của nàng. Đôi mắt trong, sáng ngời, gợi tình như sóng nước mùa thu và đôi mày cong cong mềm mại, thanh tú như dáng núi mùa xuân. Cách miêu tả khiến khi đọc lên, ta như thấy có ánh sáng và làn sóng xao động bên trong. Chỉ vậy thôi mà bao ẩn ý. Đôi mắt nhìn đời, nhìn người sâu thẳm. Đôi mắt dạt dào, ẩn chứa bao tình cảm lai láng: biết yêu thương, căm hận, nhức nhôi, sẻ chia,… Đôi mắt thể hiện một đời sống nội tâm phong phú. Thì ra, cụ Nguyễn Du cố’ tình bỏ sót đôi mắt nàng Vân là vì lẽ đó. Một lần nữa, ta lại thấy nhà thơ sử dụng tối đa nghệ thuật ẩn dụ và tiểu đối trong thơ cổ điển với ý nghĩa tượng trưng để tô đậm, tạo ấn tượng về nhan sắc của Kiều nhưng không gây rườm rà, phức tạp mà trái lại, giá trị diễn đạt vẫn hay và tự nhiên. Nhan sắc nàng tuyệt mĩ đến nỗi: Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.Câu thơ đọc lên thấy rờn rợn. Chữ ghen, chữ hờn đâu chỉ là cách nói nhân hoá, miêu tả thái độ ghen ghét, tức giận, dỗi hờn của cây lá? Mượn cây lá thiên nhiên, nhà thơ suy ngẫm về cuộc sống, về con người. Ông như đã linh cảm một tương lai không yên ổn của Thuý Kiều. Tinh anh phát tiết ra ngoài. Tài tình chi lắm cho trời đất ghen. Tác giả tả Kiều đẹp tuyệt vời như vậy nhưng trong cách tả, ông cũng hé cho ta thấy cái dự cảm bất an trong tương lai của Kiều. Theo thuyết tài mệnh tương đố phàm cái gì tốt đẹp trên đời đều khó giữ được bền lâu. Thúy Kiều đẹp không ai sánh bằng, tất nàng sẽ bị người đời ghen ghét và đày đọa. Đó là một quy luật, một định mệnh khắc nghiệt. Nghiền ngẫm sâu hơn chúng ta hiểu cái quy luật, định mệnh ấy bắt nguồn từ một triết lí của đạo Khổng. Cụ Khổng Tử cho rằng: Con người chúng ta là sự tương giao, tương hợp của khí âm dương, là một tiểu vũ trụ trong cái đại vũ trụ thiên nhiên, trời đất. Nếu ai hòa hợp được với thiên nhiên và vũ trụ, thì sống an nhàn, thanh thản. Nếu ai chưa đạt tới hoặc vượt quá, vượt xa thì than ôi số phận không tránh khỏi gian truân, vất vả. Phải chăng, trước sắc ấy, tài ấy của hai chị em Thúy Kiều và Thúy Vân, Nguyễn Du – một học trò xuất sắc của đạo Khổng Tử đã phần nào cảm nhận, dự báo số phận ngày mai của hai người theo triết lí ấy?Như vậy đó, chỉ mới mươi câu Kiều mà đã giúp ta thâu hiểu tâm lòng Ưu ái sâu sắc, bao la của nhà thơ nhân đạo Nguyễn Du: ông yêu thương, nâng niu tất cả. Có điều, với Thúy Kiều là cả một sự yêu thương, nâng niu đầy băn khoăn, lo lắng so với Thúy Vân. Thật vậy, trong Truyện Kiều, có lúc Nguyễn Du đã để sư bà Tam Hợp đạo cô đoán định tương lai bất ổn của Kiều qua lời thơ:Thúy Kiều sắc sảo khôn ngoan,Vô duyên là phận hồng nhan đã đành.Lại mang lấy một chữ tình,Khư khư mình buộc lấy mình vào trong.Vậy nên những chốn thong dong, ở không yên chỗ, ngồi không vững vàng. Chuyện thế thái, nhân tình cũng thật sâu sắc trong cách nhìn, cách cảm của Nguyễn Du. Miêu tả Thúy Kiều, Nguyễn Du còn đề cao trí tuệ và tài năng của nàng, cho thấy rằng Kiều không phải chỉ có nhan sắc tuyệt trần mà còn là người con gái vốn có thiên tư thông minh bẩm sinh và rất mực tài hoa.Thông minh vốn sẵn tính trời,Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.Cung thương làu bậc ngũ âm,Nghề riêng ăn đứt hồ cầm một trương.Khúc nhà tay lựa nên chương,Một thiên Bạc mệnh lại càng não nhân.Tài năng của Kiều đã đạt tới mức lí tưởng. Làm thơ, vẽ tranh, ca ngâm, âm nhạc, mọi thứ Kiều đều tỏ ra thành thạo. Đặc biệt, nàng rất sành chơi Hồ cầm. Nguyễn Du một lần nữa lại rất công phu khi dành cho Kiều các chữ: “vốn sẵn tính trời”, “đủ mùi”, “làu bậc”, “ăn đứt” gợi lên sự hoàn mĩ của nàng. Tài năng của Thúy Kiều qua cách khắc họa của Nguyễn Du họa chăng chỉ có thể so sánh với tài thơ vè xuất sắc của cung nữ trong tác phẩm Cung oán ngâm khúc của Nguyễn Gia Thiều:Câu cẩm tú đàn anh họ Lí. Nét đan thanh bậc chị chàng Vương Có sắc, có tài, Kiều lại có thêm một tâm hồn mẫn cảm lạ thường. Dường như nàng linh cảm được trước số phận bất hạnh của mình nên đã tự sáng tác nên bản nhạc mang tiêu đề Bạc mệnh rất cuốn hút nhưng cũng làm cho không ít người nghe phải não lòng.Đoạn trích khép lại trong bốn câu miêu tả cuộc sống phong lưu, khuôn phép trong đức hạnh, mẫu mực của hai chị em Kiều. Phong lưu rất mực hồng quần,Xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê.Êm đềm trướng rủ màn che,Tường đông ong bướm đi về mặc ai.Vẻ đẹp chung của hai chị em được đúc kết lại trong cuộc sống nhung lụa, phú quý. Hai cô gái họ Vương đang ở vào giai đoạn đẹp nhất, thơ mộng nhất của đời người, đó là tuổi dậy thì vô tư, trong trắng. Đã đến tuổi cài trâm nhưng hai thiếu nữ không hề quan tâm đến những chuyện “ong bướm”, tâm hồn như băng tuyết, họ đang sống trong cảnh êm đềm của một gia đình gia phong, nề nếp. Một lần nữa, Nguyễn Du khẳng định lại nếp sống phong lưu, đài các của hai chị em Kiều. “Êm đềm”, “mặc ai” là phong thái cao giá của người đẹp chứ nào phải sự vô cảm trước những rạo rực của tuổi trẻ? Chữ dùng của Nguyễn Du tinh tế lắm chứ đâu phải buông lời hờ hững, vô tình!Chỉ với hai mươi bốn câu thơ lục bát, chúng ta cũng đủ thấy tài năng, sáng tạo bậc thầy của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du. Ngòi bút của ông linh hoạt vô cùng, khi vẽ chi tiết, khi chỉ lướt qua; khi tả, khi gợi, kết hợp nhuần nhuyễn tính ước lệ của sách vở và cách nói dân gian; vừa làm nghệ thuật, vừa gởi gắm tâm tư, tình cảm. Để người đời yêu mến Tố Như và nhân vật của ông khi đến với Truyện Kiều, đều cảm nhận được một ẩn ý sâu sắc: ẩn sau bức chân dung mĩ nữ là tiếng lòng chan chứa yêu thương của đại thi hào dân tộc Nguyễn Du.