Đề bài: Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh
1. Dàn ý chi tiết
2. Bài mẫu số 1
3. Bài mẫu số 2
4. Bài mẫu số 3
5. Bài mẫu số 4
6. Bài mẫu số 5
Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh
I. Dàn ý Phân tích bài thơ Sang thu (Chuẩn)
1. Phần mở bài:
Sẽ giới thiệu tổng quan về nhà thơ Hữu Thỉnh và bài thơ “Sang thu”.
2. Phần thân bài:
* Phân tích các dấu hiệu báo hiệu mùa thu đến
– Mùi hương quen thuộc của mùa thu: hương ổi
– Đặc điểm thời tiết mùa thu như gió se lạnh và sương mù bắt đầu xuất hiện
* Phân tích sự thay đổi của tự nhiên khi chuyển sang mùa thu
– Dòng sông chảy chậm lại, gợi lên cảm giác nhẹ nhàng và dễ chịu
– Đàn chim tụ tập và làm tổ, di chuyển nhanh chóng…(tiếp theo)
>> Xem chi tiết Dàn ý Phân tích Sang thu của Hữu Thỉnh tại đây.
II. Bài văn mẫu Phân tích bài thơ Sang thu
1. Phân tích Sang thu của Hữu Thỉnh, mẫu số 1 (Chuẩn)
Trong cuộc sống hối hả, ít người có thời gian để cảm nhận sự chuyển đổi của mùa. Nếu mùa xuân là thời kỳ của sự sống, mùa hè là mùa của hoa thơm ngọt ngào, mùa đông lạnh buốt mang mưa gió, thì mùa thu lại là thời điểm của lá rụng và những ký ức. Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh mang đến cho người đọc phút giây giao mùa, nơi mà cảm xúc được truyền tải một cách tinh tế và dịu dàng.
Với Hữu Thỉnh, mùa thu không chỉ nhận biết qua lá vàng rơi mà còn thông qua mùi hương ngọt ngào của ổi chín. Mùi hương giản dị này không chỉ quen thuộc mà còn rất đặc trưng.
“Đột ngột nhận ra hương ổi
Thổi nhẹ vào làn gió se se lạnh
Khói sương dịu dàng qua ngõ
Có vẻ như mùa thu đã về”
Chữ “đột ngột” ở đầu bài thơ đã hé lộ sự bất ngờ của tác giả khi nhận ra mùi hương quen thuộc trong gió se se lạnh. Động từ “thổi” không chỉ mô tả sự kết hợp giữa hương ổi và gió se mà còn gợi lên hình ảnh của sự lan tỏa nhẹ nhàng, như làn hơi thơm của quả ổi trong không khí. Hữu Thỉnh, với tâm hồn nhạy cảm và yêu đời, đã cảm nhận dấu hiệu mơ hồ của mùa thu thông qua những giác quan: khứu giác, thị giác và tinh thần tinh tế của một người đam mê cuộc sống.
“Khói sương dịu dàng qua ngõ
Có vẻ như thu đã về”
Top 5 bài Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh
Tác giả cảm nhận thật khéo léo, những làn sương mờ đang ‘chùng chình’ trôi qua ngõ, tạo nên một bức tranh mơ hồ, khiến người ta không chắc chắn liệu mùa thu đã thực sự đến chưa. Và đột nhiên, cảm giác bâng khuâng ‘thu đã về’. Từ ‘hình như’ truyền đạt sự mơ hồ trong cảm xúc của nhà thơ khi gặp những dấu hiệu chưa rõ ràng của mùa thu.
Khác với khổ thơ đầu, sự mơ hồ của Hữu Thỉnh trong việc nhậnỞ đoạn thứ hai, sự chuyển giao của đất trời khi mùa thu đến trở nên hiển rõ hơn. Từng vật thể trong thiên nhiên đều phản ánh quá trình này, tạo cho người đọc cảm giác mùa thu đã đến một cách cụ thể và không mập mờ.
“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
Sự thay đổi của không gian và thiên nhiên khi mùa thu đến được nhà thơ cảm nhận một cách tinh tế thông qua nhiều giác quan khác nhau. Cảm xúc của tác giả trước mùa thu thể hiện qua từng cảm nhận. Con sông vào mùa thu không còn nước chảy mạnh và xối xả, mà trở nên ‘dềnh dàng’, biểu lộ sự dịu dàng của mùa thu. Những con chim bắt đầu cảm thấy ‘vội vã’ bay đi để tránh rét. Đám mây mùa hạ ‘vắt nửa mình sang thu’, gây ấn tượng như những đám mây không chỉ là vật vô tri vô giác mà còn có cảm xúc. Trong khoảnh khắc chuyển mùa, đám mây mùa hạ cuối cùng trôi nhẹ nhàng ‘vắt nửa mình sang thu’, như đang mong chờ mùa thu đến đồng thời lưu luyến khi phải rời xa mùa hạ.
Khi đối chiếu cuộc sống con người với các mùa trong năm, mùa thu có thể được coi như giai đoạn con người đã trưởng thành, đủ chín chắn để nhìn nhận và chiêm nghiệm nhiều điều.
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
Không khí mùa thu vẫn giữ lại sự nồng nàn của mùa hạ ‘vẫn còn bao nhiêu nắng’, tuy nắng vẫn tỏa sáng nhưng đã trở nên nhẹ nhàng, dịu dàng. Mưa giảm dần, không còn là những cơn mưa rào đột ngột và tan biến nhanh chóng ‘vơi dần cơn mưa’. Khi mùa thu đến, trời không còn xuất hiện những cơn sấm bất ngờ và đột ngột trên những hàng cây đã trải qua thời gian. Hai câu cuối này có thể coi là tinh hoa và tóm tắt ý tưởng chính của bài thơ:
“Nắng cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
Những hiện tượng như sấm, mưa và nắng đều là những sự kiện bất ngờ và khác thường của thiên nhiên. Tác giả Hữu Thỉnh thông qua những hiện tượng thời tiết này, chia sẻ những trải nghiệm sâu sắc về những thử thách bất ngờ trong cuộc đời. “Hàng cây đứng tuổi” mang một biểu tượng của sự trưởng thành, ám chỉ rằng những người đã trải qua nhiều khó khăn, gian nan sẽ trở nên vững vàng, kiên cường hơn trước những biến cố bất ngờ trong cuộc sống.
Đất trời chuyển từ cuối mùa hạ sang mùa thu một cách nhẹ nhàng nhưng rõ ràng, nhờ vào bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh, người đọc có được cơ hội để đắm chìm trong cảm nhận mùa thu. Đây không chỉ là sự thay đổi về thời tiết và thiên nhiên, mà còn là cơ hội để suy ngẫm về bản thân sau những biến đổi.
2. Phân tích Sang thu của Hữu Thỉnh, mẫu số 2 (Chuẩn)
Trong dòng chảy văn học Việt Nam, Hữu Thỉnh là một trong những nhà thơ thuộc thế hệ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Thơ của ông chủ yếu tập trung vào vẻ đẹp tĩnh lặng, yên bình của thiên nhiên và cuộc sống. “Sang thu” là một tác phẩm tiêu biểu cho phong cách đó, cho thấy cảnh chuyển biến của đất trời từ mùa hạ sang mùa thu qua giọng thơ trong sáng, nhẹ nhàng và đầy cảm xúc.
Trong khổ thơ đầu tiên, Hữu Thỉnh đã sử dụng sự tinh tế để mô tả những dấu hiệu đầu tiên của mùa thu.
“Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về”
Từ “bỗng” mang đến cảm giác bất ngờ và không ngờ, mở đầu bằng từ này giúp bài thơ trở nên tự nhiên và chân thực hơn, cũng thể hiện sự xúc động khi bất ngờ nhận ra tín hiệu của mùa thu. Sử dụng hình ảnh và hương vị cụ thể, tác giả vẽ nên bức tranh mùa thu khi chuyển mùa. Đặc biệt, đó không phải là bầu trời xanh bình yên, hương cốm mới nồng nàn, hay lá rơi trong gió thu, mà chính là hương ổi – mùi thơm quê hương, bình dị của làng quê Bắc Bộ vào cuối hạ đầu thu. Hương thơm này trở nên đậm đà, mang đặc trưng của mùa thu.
Đậm, quyến rũ hơn với làn gió se. Để miêu tả sự phối hợp của hương ổi cùng với việc đánh thức không gian yên bình của làng quê, hãy dùng động từ “phả” thay vì lan, tỏa hay bay. Một tín hiệu khác của mùa thu chính là sương thu lãng đãng: “sương chùng chình qua ngõ”. Nhân hóa đã được dùng để giúp hình ảnh hạt sương thu ướt mềm bao phủ qua ngõ, như muốn cảm nhận khoảnh khắc chuyển mùa. Tác giả khắc họa cảnh vật trong trạng thái vận động để diễn đạt sự chuyển động khi mùa đổi. Thế nhưng, khi đối diện với sự thay đổi ấy, nhà thơ vẫn không nén được lời tự vấn: “Hình như thu đã về?”. Tình thái từ “hình như” cùng câu hỏi tu từ thể hiện tâm trạng lưỡng lự và ngỡ ngàng của tác giả. Điều này cho thấy sự tinh tế và tình cảm sâu sắc với thiên nhiên của ông.
Bài phân tích thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh
Trong khổ thơ thứ hai, sự đổi thay của đất trời khi vào thu được tác giả phản ánh:
“Sông được lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu”
Khác với khổ thơ đầu tiên, những tín hiệu của mùa thu trong khổ thơ thứ hai rõ ràng và hiện hữu hơn. Bức tranh mùa thu được tái hiện từ góc nhìn cao và rộng, khi nhìn về phía bầu trời và dòng sông. Cấu trúc đôi và nhịp nhàng của hai câu đầu giúp tương phản giữa dòng sông êm đềm và sự vội vã của chim chóc chuẩn bị di trú. Dòng sông trở nên lững lờ và nhẹ nhàng trôi, khác hẳn với những ngày mưa lũ mùa hè. Trong khi đó, những chú chim vút lên bầu trời rộng lớn, chuẩn bị cho cuộc hành trình di trú.
Hai câu thơ cuối mang đến hình ảnh tuyệt đẹp về mùa thu, với đám mây mùa hạ ‘vắt nửa mình sang thu’. Nhìn vào đó, ta thấy ranh giới mơ hồ giữa mùa hạ và mùa thu. Thời gian dịch chuyển, sự biến đổi vô hình khi thu sang được cụ thể hóa qua trạng thái ‘vắt nửa mình’. Cảnh vật dường như vẫn còn lưu luyến mùa hạ.
Tiếp tục dòng cảm xúc về dấu hiệu của mùa thu, bài thơ khép lại với hình ảnh biến động của tự nhiên và suy ngẫm về cuộc sống:
“Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn mưa
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi”
Nếu như ‘nắng’, ‘mưa’, ‘sấm’, ‘chớp’ là những hình ảnh quen thuộc, việc kết hợp chúng với các từ ‘đã, vẫn, cũng’ làm rõ nét mùa thu hơn. Ánh nắng cuối hạ vẫn còn nồng nhưng đã bớt gay gắt hơn. Những cơn mưa hè dần thưa thớt, sấm cũng trở nên dịu dàng hơn. Những dấu vết của mùa hạ dần phai nhạt, cảnh sắc mùa thu hiện ra rõ ràng hơn. Bài thơ khép lại bằng những suy tưởng triết lý về cuộc sống từ chính tác giả. Hữu Thỉnh từng nói: “Cây đã lớn, từng trải qua mùa thay lá, sẽ vững vàng hơn trước tiếng sấm bất ngờ”. Hai câu thơ cuối không chỉ tả thực trạng tự nhiên mà còn chứa đựng ẩn dụ về cuộc sống. Việc nhân hóa hình ảnh ‘sấm’ để biểu trưng cho khó khăn, thử thách trong cuộc sống, và ‘hàng cây đứng tuổi’ biểu tượng cho những người từng trải, tác giả nhấn mạnh sức mạnh con người.
Bài thơ không chỉ miêu tả sự sang thu của tự nhiên mà còn mô tả sự trưởng thành của cuộc sống. Khi trải qua mùa thay lá, con người không chỉ sâu sắc và điềm đạm hơn, mà còn đối mặt với khó khăn, thách thức bằng sự vững vàng và bình tĩnh. Thế nên, khổ thơ cuối chúng ta thấy sự hòa hợp giữa khung cảnh đất trời sang thu và sự sang thu của cuộc sống.
3. Đánh giá bài thơ Sang thu, mẫu số 3 (Chuẩn):
4. Đánh giá bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh, mẫu số 4 (Chuẩn):
Trong văn học về đề tài mùa thu, thơ trung đại đã có những tác phẩm nổi tiếng như ‘Thu điếu’, ‘Thu vịnh’, ‘Thu ẩm’ của Nguyễn Khuyến, thơ Mới ghi dấu ấn với ‘Tiếng thu’ của Lưu Trọng Lư, và thơ hiện đại sau năm 1975 đặc biệt nổi bật với ‘Sang thu’ của Hữu Thỉnh. Bài thơ này như một bức tranh thiên nhiên tả cảnh chuyển mùa một cách nhẹ nhàng, thể hiện khả năng cảm nhận tinh tế của tác giả.
Hữu Thỉnh, một nhà thơ lớn lên trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đã sáng tác ‘Sang thu’ năm 1977, và bài thơ này xuất hiện trong tập ‘Từ chiến hào đến thành phố’. Mở đầu bài thơ là cảm giác bất ngờ, ngỡ ngàng của tác giả khi nhận ra mùa thu đã trở lại:
‘Bỗng nhận ra mùi hương của những quả ổi
Thổi nhẹ trong làn gió se lạnh
Sương khói mịt mờ qua con ngõ
Thu đã về, nghe sao êm đềm’
Dấu hiệu mùa thu đầu tiên mà Hữu Thỉnh cảm nhận là mùi hương của những quả ổi, đặc trưng của mùa thu Bắc Bộ. Những làn gió nhẹ nhàng mang theo hương thơm dễ chịu và tươi mới của những quả ổi chín, khác hẳn với gió Đông Bắc mạnh mẽ, chỉ vừa đủ để tỏa mùi hương khắp không gian. Theo ‘Từ điển tiếng Việt’ của Hoàng Phê, ‘phả’ như là sự bốc mạnh và lan tỏa, khiến mùi hương của quả ổi trở nên thơm nồng hơn nhờ gió thu. Trong khi nhiều nhà thơ thường liên kết mùa thu với hương vị của cốm hoặc lá vàng, Hữu Thỉnh lại chọn hương thơm của quả ổi như một nét mới, đầy sáng tạo.
Không chỉ cảm nhận mùa thu qua khứu giác và xúc giác, Hữu Thỉnh còn dùng thị giác để ngắm nhìn những đám sương thu ‘chùng chình’, như đang muốn rời đi một nửa, còn nửa kia muốn ở lại, cố ý trôi chậm để hoà mình vào thiên nhiên và để người ta ngắm vẻ đẹp tinh tế của chúng. Sương trắng chầm chậm di chuyển, như nhắn nhủ con người nhận ra mùa thu. Dù cảm nhận được mùa thu bằng tất cả các giác quan, nhưng có lẽ mùa thu đến quá bất ngờ khiến tác giả chưa chuẩn bị tinh thần. Từ ‘hình như’ biểu hiện sự mơ hồ và ngạc nhiên.
Để chắc chắn với cảm nhận của mình, Hữu Thỉnh mở rộng tầm nhìn và quan sát tỉ mỉ hơn:
‘Dòng sông len lỏi êm đềm
Chim hối hả khởi hành
Có bóng mây heo may
Sang thu, mình vấn vương’
Nghiên cứu bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh để hiểu rõ hơn về hình ảnh thiên nhiên thu đẹp mắt
Dòng sông mùa thu chảy êm đềm, nhẹ nhàng, như muốn lưu giữ chút hương hạ còn lại, để chảy chậm rãi ghi lại những dấu ấn cuối cùng của mùa hạ. Ngược lại, cánh chim thì hối hả, vội vã chuẩn bị hành trình về phương Nam tránh rét. Biện pháp so sánh làm cho bức tranh thiên nhiên mùa thu thêm sống động và ấn tượng. Những đám mây mang đầy cảm xúc tiếc nuối của con người, ‘vắt nửa mình sang thu’, còn nửa kia vẫn lưu luyến mùa hạ.
Bài thơ kết thúc với những dòng thơ đầy triết lý sâu lắng của tác giả:
‘Vẫn còn đám nắngrực rỡ
Những giọt mưa nhè nhẹ, mang theo hương cỏ
Sấm vang lên, phù hợp với nhịp điệu
Trên nhánh cây thấp”.
Không thể thiếu trong mùa hạ là nắng, mưa và sấm. Dù không quá chói chang như những ngày nóng bức, nắng vẫn lan tỏa. Những cơn mưa rào mùa hạ nhẹ nhàng hơn và tiếng sấm cũng dịu hơn. Cụm từ ‘Vơi dần’, ‘bớt đi’ phản ánh cảm xúc và sự mạnh mẽ của nắng, mưa, sấm. Tiếng sấm mùa thu đã trở nên nhẹ nhàng, không còn khiến cây cỏ hoảng sợ. Hai câu thơ cuối biểu đạt tinh tế. ‘Sấm’ là biểu tượng của âm thanh đặc biệt, nổi bật trong cuộc sống, còn ‘dãy cây lùn thấp’ biểu trưng cho những con người kiên trì sau thử thách. Giống như cây cỏ sau bão tố, con người trở nên mạnh mẽ và bền vững hơn.
Chúng ta đã không còn ngạc nhiên trước những biến động của thế giới. Giông tố giúp cây cỏ bám rễ sâu hơn và giúp con người trưởng thành hơn. Đây là thông điệp mà Hữu Thỉnh muốn gửi gắm. Hãy giữ gìn tinh thần tích cực, sẵn sàng đối diện với những khó khăn, thách thức trong cuộc sống.
Bài thơ sử dụng thể ngũ ngôn để diễn tả mạch cảm xúc và cảm nhận tinh tế về mùa thu. Ngôn ngữ thơ giản dị và hình ảnh thơ biểu cảm đã tạo nên một bức tranh giao mùa tuyệt vời. Đây là một tác phẩm tuyệt vời, được sáng tạo từ tâm huyết của Hữu Thỉnh – một người tràn đầy kinh nghiệm sống.
5. Phân tích Sang thu của Hữu Thỉnh, mẫu số 5 (Tiêu chuẩn):
Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng vô tận cho thơ ca. Nhiều nhà thơ đã thể hiện tâm tư của mình trước khung cảnh mùa thu se lạnh. Hữu Thỉnh, một nhà thơ tài năng, đã dành trọn tâm huyết để viết nên “Sang thu”. Bài thơ là sự biểu hiện chân thực cảm xúc của ông khi thế giới chuyển từ hạ sang thu.
Được viết vào cuối năm 1977, bài thơ tái hiện một cách tinh tế sự chuyển động của thiên nhiên khi giao mùa. Khoảnh khắc thiên nhiên đầy nuối tiếc, có chút chần chừ, và cũng có chút bồi hồi trước khi bước vào thu.
Bài thơ bắt đầu bằng những cảm nhận độc đáo về sự đến của mùa thu, bằng những xúc cảm chân thực từ trái tim của nhà thơ:
“Bất ngờ hương ổi tràn ngập
Gió thu phả nhẹ thoang thoảng”
Trái ngược với những nhà thơ khác sử dụng sắc vàng lá, bông hoa, hoặc mùi của đồng ngô chín để tả thu, Hữu Thỉnh lại chọn mùi hương ổi đặc biệt. Mùa thu đến nhẹ nhàng và bất ngờ, trong tâm trạng của nhà thơ. “Bất ngờ nhận ra” thể hiện sự ngạc nhiên, như thể Hữu Thỉnh đột nhiên nhận thấy mùa thu giữa mùi hương ổi. Gió se lạnh, đặc trưng của mùa thu, mang theo mùi hương nhẹ nhàng của quả ổi. Động từ “phả” như một sự khẳng định về sự hiện diện của mùi hương ổi, không ngọt ngào, nhưng đủ làm kích thích giác quan của tác giả. Mùa thu đến nhẹ nhàng, trong lành, cùng với lớp sương sớm bao phủ không gian:
“Sương trắng bao phủ ngõ
Cảm giác thu đã trở về”
Phân tích chi tiết bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh
Với từ ngữ ‘chùng chình’, nhà thơ muốn thể hiện cảm giác chậm rãi, với nhịp điệu ngắt quãng, tạo nên nhịp chuyển động trong tâm hồn. Một chút bối rối, một chút ngạc nhiên, cùng với hương thu, như là kí ức của mùa hạ. Hương ổi và sương sớm khiến nhà thơ bất giác nhận ra sự đến của thu. Chỉ với bốn câu thơ, tác giả đã truyền đạt tất cả cảm xúc của mình thông qua các giác quan, mang đến trải nghiệm riêng về mùa thu.
Chuyển sang không gian rộng lớn hơn, mùa thu hiện lên đa tầng bậc:
“Sông dịu dàng chảy
Chim hối hả khởi hành
Mây hòa mình vào hạ
Sang thu, mình vấn vương”
Nhà thơ khẳng định sự hiện hữu của mùa thu. Dòng sông trở nên nhẹ nhàng hơn, chậm rãi hơn, không còn vội vã như mùa hạ. Mọi thứ dường như chậm lại khi thu đến, chỉ có cánh chim là bắt đầu vội vã bay đi tránh rét. Điểm nhìn của nhà thơ chuyển lên bầu trời rộng lớn. Bằng cảm nhận tinh tế, đám mây mềm mại, nhẹ nhàng như dải lụa duyên dáng “vắt nửa mình sang thu”. Đám mây dường như lưu luyến mùa hạ, muốngiữ lại chút bóng dáng của mùa hạ trước khi thời tiết chuyển đổi. Với cảm nhận tinh tế, nhà thơ chỉ dùng một khoảnh khắc đầu thu để miêu tả sống động.
Nếu như trong hai khổ thơ trước, Hữu Thỉnh đã phác họa mùa thu qua cảnh vật thiên nhiên, thì ở khổ thơ cuối, ông lại chia sẻ những suy tư và cảm nhận cá nhân:
“Vẫn còn dư sức nắng
Mưa đã mềm mại hơn
Sấm cũng bớt gay gắt
Trên hàng cây đại thụ”
Trong thời điểm giao mùa, ánh nắng vẫn còn đó nhưng cơn mưa mùa hạ đã dịu đi. Những đặc trưng của mùa thu như nắng, mưa, sấm, chớp vẫn hiện diện nhưng đã giảm bớt cường độ. Hai câu thơ cuối tạo nên trải nghiệm độc đáo cho người đọc:
“Sấm đã bớt ồn ào
Trên thân cây đại thụ”
Sau khi tìm hiểu thật kỹ về bài Phân tích bài thơ Sang thu, các bạn có thể đọc thêm: Thảo luận về cảm hứng thu tinh tế và sâu lắng của Hữu Thỉnh trong bài Sang thu, Cảm nhận cá nhân về bức tranh mùa thu trong tác phẩm Sang thu, Phân tích khổ thơ mở đầu của bài thơ Sang thu, Đánh giá hai khổ thơ đầu tiên của bài Sang thu.
